Derisa përhapja globale e pandemisë së koronavirusit po i shtynë qytetarët kudo në botë që të izolohen përbrenda shtëpive të tyre, kufijtë të mbyllen dhe ekonomia të zhytet në jostabile, zor se mund ndihemi të mos ndihemi të mbërthyer nga gjendja e botës në këto momente. Ka lajme të mira? Edhe në kohëra stresuese dhe shqetësuese mund të ndërmerrni hapa proaktivë për ta ngritur humorin. Shkenca e emocioneve është jashtëzakonisht e komplikuar, por është po ashtu shumë mirë e studiuar. Përgjatë viteve, “BBC Future” ka intervistuar me dhjetëra ekspertë më të njohur botërorë në fushën e psikologjisë, të cilët kanë ndarë me ne këshilla praktike ditore për t’u ballafaquar suksesshëm me stresin. Kohëve të fundit kemi bërë hulumtime të shumta rreth kësaj. Dhe ja disa nga këshillat kryesore, e disa prej tyre mund t’ju befasojnë.
Largoni vëmendjen nga gjërat stresuese
Është e lehtë të diskutojmë për një temë që na shqetëson, qoftë shpërthimi i koronavirusit, gjendja e klimës apo diçka tjetër. Por, me anë të pamundësimit që njerëzve t’u sillen nëpër mendje ngjarjet stresuese – duke u ofruar shpërqendrim prej halleve – mund ta ulë shtypjen e gjakut në shkallë normale më shpejt se kur nuk ekzistojnë mënyra për shpërqendrim.
Meditimi mund të mos funksionojë për të gjithë
Në kohë si këto, për shumë persona, meditimi dhe ndërgjegjësimi mund të jenë të dobishëm. Por jo edhe për të tjerët – pikërisht për arsyen e cekur më lart. Për disa persona, praktikimi i qetësisë mund thjesht t’i thërrasë mendimet e padëshiruara. Mund të jetë vështirë të mos mendojmë për ngjarje stresuese, kur mundohemi ta qartësojmë mendjen. Kjo mund të jetë arsyeja pse dëshmitë për përfitimet e meditimit dhe ndërgjegjësimit janë të ndryshme. Prandaj, për disa kërkohet shpërqendrim më imponues se meditimi.
Rivlerësojeni situatën
Mënyra sesi i shpërfaqim emocionet tona varet kryesisht nga sesi i kemi të përkufizuara ato me fjalë të tjera, nga konteksti. Teksa fliste për librin e tij të 2017 “Happy”, Derren Brown e jep shembullin e një lojtari të tenisit tek hyn në meç, duke menduar: “Duhet të fitoj”.
Nëse përcaktohet pritja se të fituarit është gjithçka, atëherë në momentin kur fillon humbja, njerëzit nisin të ndihen si të dështuar. Ky është kurthi, në të cilin profesionistët priren të bien, dhe kjo është arsyeja pse profesionistët priren që të reagojnë me më shumë faj, turp dhe zemërim, kur ndiejnë se nuk janë të suksesshëm. Ata madje kanë më shumë gjasa që të dorëzohen. Lojtari që hyn në ndeshje me mendimin: “Do të bëj më të mirën e mundshme”, megjithatë, besohet se lëndohen më pak nga humbja, përderisa bëjnë më të mirën që munden. Shenjat e humbjes shfaqen ndryshe te të dy këta lojtarë, duke u bazuar në pritshmëritë që ata kanë prej vetes.
Ia vlen të mendohet si mund të zbatohen këto praktika në jetën e përditshme: a mundet çdo moment apo ditë të kalohet duke menduar për veprimet tuaja më të mira të mundshme në situata stresuese (“Do të zbatoj higjienën e duhur dhe distancimin shoqëror”), apo duke u përqendruar në një rezultat që është jashtë kontrollit tuaj (“Nuk do të dhe nuk mund të sëmurem”)?
Pjesa e kontrollit është çelësi. Situatat stresuese shumë herë janë jashtë kontrollit tonë, dhe ne krijojmë ankth e shqetësim kur mundohemi ta vëmë nën kontroll atë të cilën nuk mundemi. Në anën tjetër, përqendrimi në atë që mund të kontrollohet ka mundësi që t’i zbusë ndjenjat e shqetësimit.
Mos u mbërtheni nga mendimi që të jeni pozitiv apo të lumtur
Kjo mund të duket si jo fort e pritshme, por mund të jetë ide jo e mirë ndjekja e emocioneve pozitive. Ndjekja e vazhdueshme e lumturisë mund të sjellë efekte të kundërta. Për një gjë, aq më shumë që fokusohemi në lumturinë tonë, përqendrohemi më pak në lumturinë e personave përreth nesh, gjë kjo që është zbuluar se ndihmon në ndjenjat e izolimit dhe shkëputjes. Ka gjithashtu një lidhje mes kërkimit të lumturisë dhe ndjenjës se koha po u rrëshqet nga duart. Dhe prapë, nëse jeni të përqendruar në mendimin se “Duhet të jem i lumtur”, ka mundësi që të ndiheni më keq për veten nëse nuk keni sukses, edhe pse është krejtësisht e natyrshme që ta keni më të vështirë të ndiheni të lumtur në kohë stresuese. Ne mund të rregullojmë gjendjen emocionale, duke u përqendruar në gjëra të vogla që na dhurojnë lumturi çdo ditë.
Përqendrohuni në gjëra të vogla
Mund të jetë gjëja e duhur, pra, që të kaloni më pak kohë duke u munduar të jini të lumtur dhe të fokusoheni më shumë te gjërat e vogla që ju bëjnë të lumtur. Në librin “Ten Minutes to Happiness” të Sandi Mannit, një mësimdhënëse në Universitetin “Central Lancashire”, avokatët mbajnë ditar ditor. Strategjia e saj është e bazuar në “psikologjinë pozitive”, fushë kjo e studiuar mirë e psikologjisë që sugjeron se qejfi mund të rregullohet duke u përqendruar në gjëra të vogla që sjellin lumturi çdo ditë. Thuhet se nëse përgjigjemi në këto gjashtë pyetje, mund të gjeni lumturi në jetë.
- Cilat përvoja, sado të zakonshme qofshin, u mbushin me kënaqësi?
- Çfarë lëvdate dhe përgjigje keni marrë?
- Cilat ishin momentet më të mëdha të fatit?
- Cilat janë të arriturat tuaja, sado të vogla që janë?
- Çfarë ju bëri të ndiheni falënderues?
- Si e shprehni mirësinë?
Përfitimet e mbajtjes së një ditari të tillë janë të dyanshme. Kur shkruajmë, veprimi ndihmon që të na kujtojë për gjërat e vogla që na sjellin lumturi. Po ashtu, na siguron mundësi që arkivojmë çdo gjë që na ka bërë të lumtur në të kaluarën dhe të mund të reflektojmë rreth tyre dikur më vonë.
Pastrimi – mbase
Nëse jeni të karantinuar, shfrytëzojeni këtë mundësi për ta pastruar shtëpinë tuaj. Pastrimi i shtëpive duket se ka prodhuar përfitime të dukshme. Rrëmuja na vështirëson që të përqendrohemi në detyra, kështu që nëse jeni duke punuar nga shtëpia, një pastrim i shpejtë mund t’ju ndihmojë që të përfundoni punët tuaja. Një dhomë gjumi e parregulluar lidhet me gjumë të vështirë dhe kuzhinat e papastruara krijojnë kushte të dobëta shëndetësore, si mbeturinat. Nëse do të kaloni më shumë kohë në shtëpi, do të jetë e vlefshme që ta pastroni hapësirën në të cilën jetoni. Sidoqoftë, pastrimi i rrëmujës nuk vlen për të gjithë. Rrëmujaxhinjtë përdorin objekte fizike për të forcuar ndjenjat e rehatisë dhe sigurisë. Për ata persona, pastrimi aktivizon pjesët e trurit që prodhojnë dhimbje.
Balanconi përdorimin e rrjeteve sociale
Rrjetet sociale duket se janë mbushur me lajme të këqija, por për shumë persona është gjithashtu mënyrë kryesore për të qenë të përditësuar dhe të lidhur me miqtë dhe të dashurit. Mbajtja e telefonit larg nga dhoma e gjumit ose largimi nga ekranet e telefonit, mund të ndihmojë në ekuilibrimin e negativitetit me gjërat që ofrojnë rrjetet sociale.
Largohuni nga qyteti
Nëse jetoni në qytet, mundësi tjetër mund të jetë që të largoheni për një kohë të shkurtër që aty – bëjeni këtë vetëm nëse mund të ruani distancën nga rrethi shoqëror, duke i mbrojtur shëndetin tuaj dhe të të tjerëve. Personat që jetojnë në qytete vuajnë nga nivelet joproporcionale të çrregullimeve të humorit. Ndërkohë, pamjet e lumenjve dhe qiellit të kaltër mund të largojnë efektet e humorit të keq.
“Aq madje sa rritje prej vetëm 20 deri 30 për qind e kthimit të shikimit kah hapësirat e kaltra mund ta shpërqendrojë dikë nga shqetësimi i nivelit mesatar në atë më të ulët”, sugjeron një studim i vitit 2016. Është interesante se efekti i njëjtë nuk vërehet kur shikimi kthehet në hapësira të gjelbëruara, kështu që bregdeti do të jetë më i mirë për ju, në krahasim me fshatin.
Kështu që, herën tjetër kur mbërtheheni nga shqetësimi për gjendjen përreth botës, kijeni parasysh që t’i ndërmerrni disa prej këtyre hapave, në vend se të mendoni së tepërmi, të rifreskoni burimet tuaja në rrjetet sociale ose ndoshta për disa, madje përdorni metodën e meditimit. Mos harroni: emocionet janë ato çfarë krijojmë prej tyre.
