Sars-CoV-2 nuk është thjesht një virus i frymëmarrjes. Është një patogjen më i rrezikshëm sesa kemi menduar fillimisht, pasi mund të sulmojë organet tona më të rëndësishme dhe në rastet më serioze, t’i dëmtojë ato në mënyrë të pakthyeshme. Mushkëritë, sigurisht, por edhe zemra, mëlçia, veshkat, pankreasi dhe më pas edhe truri: të gjitha organet e përmendura potencialisht mund të përfundojnë nën sulmin e Covid-19. Duke folur për trurin, shkencëtarët po hedhin dritë mbi ndikimin e koronavirusit të ri dhe ajo që ata po zbulojnë nuk është aspak inkurajuese.
Studimet dhe hulumtimet e fundit kanë nxjerrë në pah – ose më saktë, kanë vërejtur – atë që ishte shfaqur gjatë vitit të fundit. Sars-CoV-2 jo vetëm që mund të shkaktojë probleme neurologjike afatshkurtra, por edhe çrregullime të tjera të trurit për dekadat e ardhshme. Fatkeqësisht, shkenca është ende në dyshim. Ekspertët nuk janë në gjendje të japin një përgjigje se pse Covid-19 është i aftë të shkaktojë sëmundje të caktuara tek disa pacientë dhe asnjë, apo sëmundje të tjera, në njerëz të tjerë. Çdo person i infektuar duket se bën një histori më vete, përfshirë ata që janë asimptomatikë, ata që duhet të merren me disa simptoma të gripit dhe ata që janë të detyruar të shtrohen në spital në kujdesin intensiv.
Dëmtimi i trurit
Që koronavirusi shkaktoi probleme neurologjike, kjo ishte bërë mjaft e qartë që nga shpërthimi i urgjencës shëndetësore. Disa pacientë, të cilët më vonë dolën pozitivë, treguan simptoma të pakundërshtueshme si goditje dhe konvulsione. Më keq akoma, raportet e para nga Wuhan kishin të bënin me njerëz që kishin humbur dy shqisat e tyre: nuhatjen dhe shijen. Në një kohë të shkurtër, literatura shkencore për Covid-19 ka filluar të bëhet gjithnjë e më e konsiderueshme, deri në pikën e përfshirjes së rasteve studimore interesante.
Duke kombinuar të gjitha pikat dhe duke përmbledhur atë që ka dalë deri më tani, një pjesë e atyre që kanë fituar betejën kundër koronavirusit sollën me vete probleme mjekësore mjaft shqetësuese, të tilla si shkëputja emocionale dhe çrregullime të ndryshme njohëse. Ka pacientë që kanë përjetuar probleme psikotike, ndërsa të tjerët kanë raportuar simptoma të çuditshme neurologjike, duke përfshirë ethe, lodhje ekstreme, marramendje dhe perceptimin e aromave fantazmë. Akoma të tjerët janë përballur me periudha të përsëritura konfuzioni të thellë, një gjendje e njohur si mjegulla e trurit.
Për të kuptuar përhapjen e ndërlikimeve neurologjike tek pacientët e infektuar, mund të jetë e dobishme të lexoni të dhënat në lidhje me një studim mbi atë që ka ndodhur në Wuhan gjatë fazave të hershme të pandemisë. Nga më shumë se 200 njerëz, 36% vuanin nga komplikime të lehta, 45% nga probleme serioze. Një studim i dytë, në Francë, botuar në New England Journal of Medicine, vlerësoi simptomat neurologjike në 67% të pacientëve.
Efektet afatgjata
Një artikull i botuar në revistën Newsweek hedh dritë mbi frikën e shkencëtarëve. Komuniteti shkencor ka frikë se në planin afatgjatë Covid mund të ushqejë një rritje të çmendurisë dhe sëmundjeve të tjera neurodegjenerative. Është ende herët të thuhet se cilat do të jenë efektet afatgjata të SARS-CoV-2 në shëndetin e “të mbijetuarve” (përfshirë ata asimptomatik). Ndërkohë një numër në rritje i njerëzve të infektuar plotësojnë kriteret klinike për të folur për Sindromën e Lodhjes Kronike, ose encefalomelitin mialgjik, një gjendje misterioze e karakterizuar nga lodhja, intoleranca në ushtrime dhe simptomat e tjera të zakonshme neurologjike. Ndërkohë, ndërsa presin të mësojnë më shumë, neuroshkencëtarët po studiojnë mënyrat më të mira për të ndërhyrë herët tek pacientët Covid me trajtime të afta për të minimizuar dëmtimin afatgjatë të trurit.
Si e shkakton koronavirusi dëmtimin e trurit? Ka mundësi të ndryshme. Më e keqja është se Sars-CoV-2 mund të vendoset në qelizat e trurit duke kontribuar – kush e di pse dhe kur – në ndonjë gjendje neurodegjenerative. Virusi gjithashtu mund të fshihet në qelizat e lartpërmendura të trurit, t’i infektojë ato dhe t’i bëjë të lëshojnë molekula neurotoksike ose inflamatore që mund të shkaktojnë probleme në qelizat përreth tyre.
Amigdala është një rajon i trurit që zakonisht konsiderohet selia e emocioneve. Humbja e nuhatjes u sugjeroi shkencëtarëve se Covid ishte në gjendje të infektonte llambën e nuhatjes, një zonë ku patogjeni do të hynte përmes hundës. Nga ana tjetër, llamba e nuhatjes ndodhet shumë afër zonave të tjera të trurit të përfshira në kujtesë dhe përpunimin emocional. Këtu mund të shpjegohet si mjegulla e trurit edhe ndarja emocionale e disa pacientëve të infektuar.
