Njerëzit tepër inteligjentë nuk janë gjithmonë ata që marrin vendimet më të mira. Një IQ e lartë nuk jep asnjë garanci suksesi apo sigurimi lumturie. Në shumë raste, këta njerëz ngecin në lëmshin e shqetësimeve të tyre, në humnerën e ankthit ekzistencial, në atë dëshpërim që konsumon rezervat e optimizmit.
Ekziston një tendencë e përgjithshme për të parë gjenitë e artit, matematikës ose shkencës si krijesa të heshtura, njerëz në një farë mënyre të veçantë dhe shumë të lidhur me çuditshmërinë e tyre. Midis këtyre njerëzve gjejmë Hemingway, Emily Dickinson, Virginia Woolf, Edgar Allan Poe apo edhe vetë Amadeus Mozart … Të gjitha mendjet e shkëlqyera, krijuese dhe të jashtëzakonshme që sollën ankthin e tyre në prag të greminës që paralajmëroi tragjedinë.
“Inteligjenca e një individi matet nga sasia e pasigurive që ai është në gjendje të përballojë” -Immanuel Kant
Por çfarë është e vërtetë për gjithë këtë? A ka një lidhje të drejtpërdrejtë midis një IQ të lartë dhe depresionit? Para së gjithash, është e nevojshme të theksohet se inteligjenca e lartë nuk kontribuon në zhvillimin e ndonjë lloj çrregullimi mendor.
Megjithatë, ekziston një rrezik dhe një predispozitë për shqetësim të tepruar, autokritikë, për të pasur një perceptim shumë të rremë të botës që tenton negativitetin. Të gjithë faktorët që në shumë raste krijojnë kushtet e nevojshme për të krijuar një pasqyrë depresive. Është e qartë se ka përjashtime, kjo duhet thënë. Në shoqërinë tonë kemi njerëz të shkëlqyeshëm që dinë të shfrytëzojnë maksimalisht potencialin e tyre, duke investuar jo vetëm në cilësinë e jetës, por edhe në shoqërinë e tyre.
Sidoqoftë, ka shumë studime, analiza dhe botime që zbulojnë këtë prirje të veçantë. Sidomos te personat që kanë IQ mbi 170.
Personaliteti i njerëzve më të zgjuar
“Truri krijues” është një libër shumë i dobishëm për të kuptuar se si funksionojnë mendjet dhe trutë e njerëzve më inteligjentë dhe krijues. Neurologia Nancy Andreasen kryen një analizë të përpiktë me të cilën ajo demonstron se ekziston një tendencë mjaft e rëndësishme e gjeneve të shoqërisë sonë për të zhvilluar çrregullime të ndryshme: në veçanti çrregullime bipolare, depresion, sulme ankthi, sulme paniku.
Vetë Aristoteli, në kohën e tij, pohoi se inteligjenca shkon dorë për dore me melankolinë. Gjenitë, si Sir Isaac Newton, Arthur Schopenhauer ose Charles Darwin përjetuan periudha të neurozës dhe psikozës. Virginia Woolf, Ernest Hemingway dhe Vincent Van Gogh përfunduan duke bërë aktin ekstrem të vetëvrasjes. Këta janë njerëz të famshëm, por në shoqërinë tonë ka pasur gjithmonë gjeni të heshtur, të keqkuptuar dhe të vetmuar që jetonin në universin e tyre personal, të shkëputur nga një realitet që për ta ishte tepër kaotik, i pakuptimtë dhe zhgënjyes.
Studime për njerëz shumë inteligjentë
Sigmund Freud, së bashku me vajzën e tij Anna Freud, studiuan zhvillimin e një grupi fëmijësh me IQ mbi 130. Ky studim zbuloi se gati 60% e fëmijëve përfunduan duke zhvilluar çrregullime të mëdha depresive. Gjithashtu shumë të famshme janë studimet e Lewis Terman, një pionier i psikologjisë arsimore të fillimit të shekullit XX. Në vitet 1960, filloi një studim i gjatë mbi fëmijët me aftësi të larta që kishin një inteligjencë më të madhe se 170, të cilët morën pjesë në një nga eksperimentet më të famshme në historinë e psikologjisë. Këta fëmijë u quajtën “të mbaruarit” dhe vetëm në fillim të viteve ’90 filluan të nxirren përfundime të rëndësishme.
Inteligjenca: një ngarkesë shumë e rëndë
Fëmijët e Lewis Terman që tani janë të rritur, konfirmuan se një inteligjencë e lartë lidhet me një kënaqësi më të ulët jetësore. Megjithëse disa prej tyre kanë arritur famë dhe një pozitë të shquar në shoqëri, shumica e tyre u përpoqën të vetëvriteshin në më shumë se një rast ose ranë në varësi të tilla si alkoolizmi. Një tjetër aspekt i rëndësishëm që u shfaq nga ky grup njerëzish shihet gjithashtu tek ata me aftësi të larta intelektuale, është fakti se ata janë shumë të ndjeshëm ndaj problemeve të botës. Ata nuk shqetësohen vetëm për pabarazinë, urinë ose luftën. Njerëzit tepër inteligjentë ndjehen të bezdisur nga sjellja egoiste, irracionale ose jologjike.
Mungesa emocionale dhe pikat e verbra të njerëzve shumë inteligjentë
Ekspertët na tregojnë se njerëzit tepër inteligjentë ndonjëherë vuajnë nga ajo që mund të quhet çrregullimi i personalitetit përçarës. Kjo do të thotë që ata e shohin jetën e tyre nga jashtë, si një tregimtar që përdor një zë të personit të tretë për të parë realitetin e tyre me objektivitet të përpiktë, por pa u ndjerë plotësisht të përfshirë në të.
Kjo qasje i bën ata shpesh të kenë “pika të verbër”, një koncept i lidhur ngushtë me Inteligjencën Emocionale që Daniel Goleman zhvilloi në një libër interesant me të njëjtin titull. Këto janë vetë-mashtrime, gabime serioze në perceptimin tonë kur duhet të zgjedhim se në çfarë të përqendrohemi dhe çfarë të shmangim në mënyrë që të mos marrim përgjegjësi për të.
Pra, ajo që njerëzit shumë inteligjentë shpesh bëjnë është të përqendrohen ekskluzivisht në mangësitë e asaj që i rrethon, në këtë njerëzim të paqartë, në këtë botë të huaj dhe egoiste nga natyra, në të cilën është e pamundur që ata të futen vetë. Shpesh ata nuk kanë aftësitë e duhura emocionale për t’u relativizuar, për tu përshtatur më mirë, për të gjetur qetësi në këtë pyll të jashtëm dhe në këtë pabarazi që i ngatërron aq shumë.
Një tjetër gjë që mund të nxjerrim për njerëzit shumë inteligjentë është se ata shpesh kanë mungesa të forta emocionale. Kjo nga ana tjetër na çon në një përfundim tjetër: gjatë kryerjes së testeve psikometrike, një tjetër faktor duhet t’i shtohet inteligjencës gjithmonë të mbivlerësuar. Ne i referohemi “mençurisë”, kësaj njohurie jetësore për të zhvilluar kënaqësinë e përditshme autentike, për të formuar një vetë-koncept të mirë, vetëvlerësim të mirë dhe të gjitha ato aftësi të përshtatshme për të investuar në bashkëjetesë dhe në ndërtimin e lumturisë reale, të thjeshtë, por të prekshme.
